Zippo

Zippo Hikaye ve Tarihi I

George G. Blaisdell

Zippo Üretim Firması’nın hikayesi, kurucusu George G. Blaisdell’dan, birçok Zippo çalışanı, müşterileri, ve koleksiyoncularına kadar onun 75 yıllık tarihinde rol almış kişilerin hikayesidir. Zippo’ya olan sadakatleri onu, burada da ayrıntılı bir şekilde anlatıldığı gibi, Amerika’nın en büyük şirketlerinden biri haline getirdi.

 Zippo’nun tarihi 1930’ların başlarında, Bradford’da; Bradford Kent Kulübünde, Pennsylvania’ da başlıyor. Bay Blaisdell, bir arkadaşını şaşkınca Avustralya yapımı hantal bir çakmağı kullanırken izledi. Çakmak bacasının tasarımı nedeniyle rüzgârlı havada bile iyi çalışıyordu. Yani görünüşte kullanışlıydı. Kullanımı, iki el gerektiriyordu ve ince metal yüzeyi kolayca açılıyordu.
Bay Blaisdell, 1932 sonbaharında Avustralya çakmağının şeklini yenilemeye karar verdi. Bay

Blaisdell dikdörtgen bir kutu üretti ve çakmağın üst kısmını bir menteşe ile o kutuya bağladı. Olumsuz şartlar altında alevleri muhafaza eden hava alma tasarımı aynı kaldı. Sonuçta iyi ve kullanımı kolay bir çakmak ortaya çıktı. 1933 yıllarının başlarında üretilen ilk çakmak, şu anda Bradford’da Zippo/Case Müzesi’nde sergilenmektedir.

İlk Zippo.

Zippo kelimesi Bay Blaisdell tarafından 1932 yılında oluşturulmuştur. “Zipper” (fermuar) kelimesinin melodisi hoşuna gidiyordu; bundan dolayı kelime üzerinde çeşitli varyosyanlar kurdu ve modern bir ses olduğunu düşünerek “Zippo” üzerinde karar kıldı.

İlk Zippo çakmakları 1.95 $’ dan satıldı ve en başından beri, Bay Blaisdell tarafından koşulsuz ömür boyu garanti ile desteklendi. ‘’O çalışır ya da biz onu ücretsiz tamir ederiz.’’

Orijinal Zippo patent için 17 Mayıs 1934 tarihinde başvuru yapıldı ve 2032695 patent numarası 3 Mart 1936tarihinde verildi. İkinci patent numarası 2517191 1 Ağustos 1950 tarihinde verildi. Zippo çakmakları dizaynı üzerinde ufak tefek değişikliklerle beraber temelde bugüne kadar aynı kalmıştır.

1930lu yılların ortalarında Bradford’da Kendall Rafinasyonu Firması, 500 tane Zippo çakmağı için sipariş verir. Bu Zippo çakmaklarının, kaliteli ve tanınmış şirketlerin reklam amacıyla kullandıkları ilk çakmaklar olduğuna inanılır. Bugün şirketler reklam amacıyla Zippo çakmaklarını kullanmaya devam ediyorlar ve Zippo reklam çakmakları koleksiyoncuların favorileri arasında olmaya devam ediyor.

2. Dünya Savaşı & Zippo

 2.Dünya Savaşının Zippo üzerinde müthiş bir etkisi vardır. Amerika’nın 2. Dünya Şavaşı’na girmesi üzerine Zippo, tüketici pazarları için çakmak üretimini durdurdu ve tüm imalat gücünü Amerikan ordusu için kullandı. Bu askeri girişim, çelik kaplamalı siyah-çatlak desenli olarak Zippo çakmalarının üretimiyle sonuçlandı. Milyonlarca Amerikan askeri personelinin çakmakları savaşta kullanması, Zippo’nun dünya üzerinde Amerika’nın bir parçası olarak görülmesinde önemli bir etkisi olmuştur. Askeri Pazar ihtiyacını karşılaması fabrikaların tam kapasite üretim yapmasını sağladı. Bu Zippo’yu ekonomik anlamda güçlendirdi ve kalıcı bir şirket olmasını sağladı. Savaşın sonunda ve barış zamanında da Amerika’da büyük satışlar yaptı.

Bay Blaisdell bir organizatör ile Zippo çakmakları gibi görünen bir araba üretmek istedi.1947’de Zippo Arabası (Zippo Car) doğdu.

Zippo arabası

Zippo Üretim Firması Kanada’ da ithalat işlerini iptal etmek için 1949 yılında Kanada Niagara Falls’da  üretim fabrikası kurdu. Bu Bradford’daki ana fabrikanın dışında, dünyada Zippo çakmaklarının yapıldığı tek yerdir. Burada üretilen çakmakların altındaki damga Kanada’yapılmıştır ve Niagara Falls bölgesini yansıtır. 90’larda serbest ticaret politikalarının uygulanmasından dolayı Kanada üretim tesisine olan ihtiyaç artık söz konusu değildi ve fabrika 2002’de kapatıldı.

Zippo kodları

50’lerin ortasından itibaren tarih kodları her çakmağın altına damgalandı. Bundaki temel amaç kalite kontrolüydü ama kodlar koleksiyoncular için paha biçilmez bir araç haline geldi.

 1956 yılında Slim (ince) modelin ortaya çıkarılması önemli bir dönüm noktası oldu. Bu sürüm esasında kadınlara hitap etmek için tasarlanmıştır. Çakmağın dışında üretilen ilk ürün “rule” diye adlandırılan çelik bir cep mezrosu 1962’de tanıtılmıştır. Bunların üretimiyle Zippo çizgisi 1960lı yıllarda değişmeye başlamıştır. Birçoğu temel olarak promosyon ürünleri için tertiplenmişti. Liste; anahtar zincirleri, cep bıçakları, golf greenskeeperları, dolmakalem- kurşun kalem setleri, ve ZipLight cep fenerlerini içermektedir.

Bay Blaisdell 3 Ekim 1978 tarihinde ölür. O sadece Zippo çakmağını icat etmesiyle değil cömertliği ve kibarlığıyla da hatırlanacak. Ölümünden sonra kızları Harriet B. Wick ve Sarah B. Dorn, işi miras olarak aldılar.

1980 ve 90’larda şirket Blaisdell ailesinden, onun kızları ve onların çocuklarından oluşan 6 kişilik bir grup tarafından sahiplenildi. Bugün George B. Duke, Bay Blaisdell’in torunu ve Sarah Dorn’un oğlu, şirketin sahibi ve Yönetim Kurulu Başkanıdır. Gregory W. Booth Başkan ve CEO’dur.

 70 ve 80’ li yıllarda satışlarını ve pazarlama çalışmalarını büyük ölçüde genişletti. Sonuç olarak Zippo çakmakları bugün dünyada Amerika’nın yurt dışındaki en büyük pazarı Japonya ile birlikte toplam 120’yi aşkın ülkede satılmaktadır.

1993 yılında, W.R.Case and Sons bıçakçılık şirketini satın aldılar. Case eski çakı ve bıçak üreticisi olup genelde dünyanın en çok koleksiyon edilen bıçakları’ olarak namlanmıştır. 1889 yılında kurulan Case ile birlikte Zippo, meraklılarından oluşan büyük bir hayran kitlesine sahiptir. Amerika’da dört milyon civarında ve dünya çapında milyondan daha fazla Zippo koleksiyoncusunun olduğu tahmin edilmektedir. Onların markaya olan tutkuları ve merakları gerçekten de benzersizdir.

Bu koleksiyon deneyimini geliştirmek için Zippo 1995 yılında Zippo/Case Uluslararası Takas Toplantısına ev sahipliği yapmaya başladı. Şu anda takas toplantıları iki yılda bir Bradford’da düzenlenmektedir ve aradaki yıllarda da Japonya’da düzenlenmektedir.

Zippo/Case Ziyaretçi Merkezi Temmuz 1997 açıldı. Burası 1398 metrekare genişliğinde olup, bir mağaza, müze ve Zippo çakmaklarının onarma işleminin yapıldığı ünlü Zippo Onarım Kliniğiden oluşan bir tesistir. Burası Kuzey Pennsylva’nın en çok ziyaret edilen müzesi olmuştur.

 Zippo çakmaklarının koleksiyon olmasının en büyük etkilerden biriside Hollywood ve Broadway’dir. Yıllardır Zippo çakmakları 1500’den fazla filmde, sahne oyunlarında ve televizyon programlarında ön plana çıkarılmıştır. Zippo çakmakları “I Love Lucy” “SinCity” “X-Men” ve “Hairspray – the Musical” gibi farklı yapıtlarda kendini göstermiştir.Gösterimlerde çakmak konunun işlenmesinden daha çok, karekterlerin kişililiğini ve ya tasvir edilen zamanın yansıtılmasında önemli bir unsur olarak kullanılmıştır.

1960 ‘lardan beri Zippo çakmaklarını, müzik dünyasında “Zippo Moment” (Zippo Anı) olarak  havaya kaldırıp favori göstericileri selamlamada kullanılmaktadır. Zippo’nun ünlü ‘’click’’(klik) sesi şarkılarda örnek olarak kullanılmıştır ve çakmaklar albüm kapaklarında gösterilmiş, rockçıların vücutlarına dövmelenmiş ve Rolling Stone fotoğraf çekimlerinde kullanılmıştır. Bu şekilde rock müziğiyle tekrar gündeme gelerek, henüz tanınmamış kasetleri ülke geneline göstermek için Zippo Hot Tour( Zippo Sıcak Tur) hareketi başlatılmıştır.

 2002 yılı şirket sponsorlu Zippo koleksiyoncular kulübünün “Zippo Click” takdim edilmesiyle, Zippo için afiş yılı olmuştur. Kulübün adı Zippo çakmağı çakıldığında çıkan sesten gelmektedir ve ‘’clique’’ kelimesi biraz değiştirilerek oluşturulmuştur. Kulübe 60’ın üzerinde ülkeden kayıtlı kişiler bulunmaktadır.

Zippo ayrıca, Zippo MPL® (multi-purpose lighter) ,çok amaçlı çakmakla, tekrar doldurulabilir kullanışlı bir tarz oluşturarak yeni büyük bir ürün kategorisi başlattı. 2002 sonbaharında,Zippo çakmaklarının şekli ticari marka olarak tescillenmesini sağladı. Bu Zippo çakmaklarını marka kalpazanlarından korumak için çok önemli bir dönüm noktası olmuştur.

Mart 2004’te Zippo Avrupa üzerinde kaliteli İtalyan deri ürünleri olarak tanınmış olan D.D.M. Italia’yı kazandı. Artık Zippo Fashion Italia(Zippo İtalyan Modası) olarak adlandırılıyor ve yan pazarlama ürünleri, el çantaları ve küçük deri ürünleri bunu takip etti.

Zippo garantisi

2006 yılında, Bay Blaisdell’in 1933 başlarında ortaya çıkardığı ilk çakmaktan beri Zippo üretimi 425 milyonu aşarak bir dönüm noktasına ulaştı. Böylece çakmak hem Amerika hem dünya kültürüne yeleşmiş oldu.

Pazarlama tarzı olarak, marka tek başına kendini %98 ‘den fazla bir kesime duyurmuştur. Yani bu demek oluyor ki her yüz kişiden doksan sekizi Zippo adını ve çakmağını herhangi bir tarzda yönlendirilmeden bir şekilde duymuştur. Bu gerçekten de şaşırtıcı bir tanınma şekli.

Bugün baktığımızda birçok ürün kullanıldıktan sonra atılır ya da sınırlı garanti süreleri vardır. Buna rağmen Zippo çakmağı ömür boyu garantiyle ’’O çalışır ya da biz onu ücretsiz tamir ederiz’’ sloganıyla kullanıcılarına arka çıkmaktadır. Neredeyse yetmiş beş yıldır hiçbir kimse Zippo çakmağının eskiliğinden veya durumundan dolayı tamiri için tek bir kuruş bile harcamamıştır.

Zippo Hikaye ve Tarihi II

George G. Blaisdell 1932’de Zippo Üretim Firmasını kurdu ve ilk Zippo çakmağını benzer dizaynda bir Avustralya çakmağından esinlenerek 1933 başlarında üretti. Blaisdell “Zipper” (fermuar)  sözcüğünün sesi hoşuna gittiği için bu sözcükten türettiği “Zippo” ‘nun daha modern olduğunu düşünerek çakmağa bu ismi verdi. 3 Mart 1936’da Zippo çakmakları için patent alındı.

Zippo çakmakları özellikle 2.Dünya Savaşı sırasında, şirket web sitesinin de söylediği gibi ‘Şirket üretici pazarlamaları için üretimi durdurdu ve ürünlerini sadece Amerikan ordusuna ayırdı.’ ve popüler oldu. Zippo o sıralar pirinçten yapılıyordu fakat savaşın etkilerinden dolayı buna ulaşılamadığı için Zippo savaş yıllarında çelikten yapılmaya başlandı. Zippo Üretim Şirketi PX stoklarının aranmasının muhtemel olduğu üzerinde ısrar ederek orduyla, askerlerle ve askeri kuvvet personeliyle hiçbir resmi anlaşma imzalamadı.

2.Dünya Savaşından sonra 1969’ lu yıllar boyunca Zippo çakmakları büyük küçük bir çok şirket tarafından reklam amaçlı kullanıldı.İlk reklam amaçlı Zippo çakmaklarının büyük bir kısmı elle yapılmış sanat eserleridir. Teknoloji ilerledikçe Zippo çakmaklarının dizaynı ve görünümü de değişti. Ancak Zippo çakmağının temel mekanizması aynı kaldı.

2002 yılında Zippo kullanışlı bir stil, Zippo MPL olarak bilinen çok amaçlı çakmakları üreterek ürün çizgisini genişletti. Bunu 2005 yılında OUL ( Outdoor Utility Lighter) takip etti. Bu çakmaklar bir bütanla doldurulur. Ağustos 2007 ‘de Zippo çakmaklarına Zippo BLU diye adlandırılan yeni bir bütan koydu.

Rüzgâra karşı dayanıklılığıyla ünlenmesiyle birlikte, Zippo çakmakları kötü havalarda bile, ön kısmının dizaynından ve dengeli gaz akışından dolayı yanmaktadır. Bununla birlikte kısa zaman öncesine kadar çakmaklar sırt çantalarıyla gezen gezginler ve askeri ordu arasında çok popülerdi. Profesyonel gezginler (safariciler) klasik Zippo çakmaklarından bütan çakmaklarına, ağır şartlarda kullanılan kibritlere ve çakmaklara yöneldiler. Birçok yüksek rakım ve soğuk hava gezgincileri, bütan çakmakları soğuk havalarda daha az güvenilir olduğundan dolayı hala Zippo çakmaklarını tercih etmektedirler.

Rüzgara karşı dayanıklılığın bir sonucu şu ki; bir Zippo’yu alevine üflemekle söndürmek çok zordur. Ancak eğer alev aşağıya doğru ters çevrilirse çabucak sönecektir. Bundan dolayı çakmağı söndürmenin en iyi yolu; alevin hava almasını engellemek için üst kısmının yarısını kapatmaktır. Fakat bu hareket diğer çakmaklardaki gibi gaz akışını kesmez. Zippo’nun en göze batan özelliklerinden birisi onun bir fitille yanmasıdır. Üst kapağının açılmasıyla kolayca ayırt edilebilen Zippo çakmaklarıyla tanınan bir ses ortaya çıkar ve benzer ama farklı bir ses kapak kapatıldığın da duyulur. Bu ses çakmak kullanılmadığı zaman kapağı kapalı tutmak içindir ve kaynağı kapaktır.

Piyasadaki Zippo çakmaklarına, 12.95 Amerikan Dolarından 8,912.58 Amerikan Doları arasında parça yapımında kullanılan materyalin kullanım sıklığına bağlı perakende satış fiyatları verilmektedir. IUP dergisinin 2003 yılı sonbahar sayısına göre, Tokyo’da bir takasta 1933 model bir çakmak 18,000 dolardan satılmıştır ve 2002’de şirket kendi koleksiyonu için bir tanesine 12.000 dolar fiyat biçmiştir.2007 yılında 77.yıl kutlamalarında 1933 yapımı bir Zippo çakmak 37,000 dolara satılmıştır. Sahte Zippo çakmakları (orijinal gibi görünen) da bulunmaktadır ve genellikle orjinaline mukabil daha uygun fiyatlardadır.




1955 yılı ortalarından başlayarak Zippo çakmaklarını noktalar kullanarak senelerini kodlamaya başladı(.). 1966’dan 1973 yılına kadar kodlar dikey çizgi birleşimleriyle oluşturuldu (|). 1974’den 1981 yılına kadar kodlar ileri yatık çizgilerden (/) ve 1982’den 1986 Haziranına kadar geri yatık çizgilerden () oluşmuştur.

Temmuz 1986’da Zippo çakmaklarında üretim yıl ve ayını göstermek için bir çok kod kullanılmaya başladı. Çakmakların alt sol köşesine ayı gösteren  (A-L) arası bir harf basıldı ( A=Ocak, B=Şubat, C=Mart, vb.). Sağ taraftaki Romen rakamları yılı gösteriyordu, II 1986 ile başlıyordu kod yılları yani üzerinde H IX basılmış olan bir çakmak Ağustos 1993’te yapılmıştır. Ancak Zippo 2000 yılında, Romen rakamlarını Arap rakamlarına dönüştürerek bu sistemi değiştirdi. Yani Ağustos 2004 yapımı bir çakmak H 04 olarak kodlandı. Zippo çakmaklarının hapishane mahkumları tarafından yapıldığına ve rakamların mahkumları, mahkumiyet ve suç sürelerini gösterdiğine dair söylentiler vardır. Diğer bir söylenti de ‘H’ ile kodlanmış bir Zippo çakmağının ‘A’ ile kodlanmış diğer bir çakmağa göre daha kalitesiz olduğuna dairdir.





Zippo çakmakları tipik olarak metalden yapılmıştır ve üst kısmına bağlı bir menteşe ile dikdörtgen şeklindedir. Kutunun içerisinde çakmağı çaktıran parçalar bulunmaktadır. Üst kısmını kapalı tutan esnek itenek düğmeleri, fitil, gaz göstergeci, parmakla çakmak için teker ve çakmaktaşı. Bunların hepsi aşağıdaki dış kutudan çok daha küçük olan altı açık metal bir kutunun üzerine monte edilmiş olup, çaktıkça içine gider.

İç kutudaki oyuk fitille temas içerisinde olan suni ipekten bir tabaka ile kaplanmıştır. Genellikle petrol olan ancak herhangi bir yanıcı veya uçucu (mesela ispirto, petrol, mineral özleri) sıvı olan gaz, onu tutan iteneğin içine dökülür. O ayrıca kısa, silindirik bir çakmaktaşını tutan bir silindir içerir. Tüp ayrıca bir iç kaynakla, parmak tekerini çakmaktaşıyla devamlı temas içerisinde tutan daha dışta bir kapak vidasına sahiptir. Bu kaba yüzeyli tekerin çakmaktaşına karşı dönmesi fitil içerisindeki gazın kıvılcıma dönmesiyle sonuçlanır. İtenek tabanda gazın doldurulmasını daha da kolaylaştıracak bir küçük hole sahiptir, o genelde fazladan çakmaktaşlarını depolamada kullanılır. Daha yeni modellerde o küçük hol yoktur. Onun yerine iteneğin alt kısmında bir kapak vardır (kısa uçların birine bağlı menteşe ile). ‘LIFT TO FILL’ (DOLDURMAK İÇİN KALDIRIN) kelimeleri siyah mürekkeple birçok defa üst kısma yazılmıştır, amaç kullanıcının kapağı kaldırıp gazı kapağın altındaki iteneğe püskürtmesidir. Bütün parçalar değiştirilebilir. Toplamda 22 parça vardır ve Zippo çakmakları 108 üretim işlemi gerektirmektedir.



Not : zippom.com sitesinden faydalanılmıştır. Teşekkürü borç biliriz.